به اجرای بتن در محل پروژه، بتن ریزی می گویند. بتن ریزی به فرآیند ریختن بتن در محل مورد نظر گفته می شود. فرآیند بتن ریزی در شرایط و در اقلیم های مختلف بسته به نوع آب وهوا متفاوت می باشد.
مرحله های بتن ریزی
- ابتدا باید شیوه بسته شدن آرماتورها را بررسی و کنترل کنید.
- قطر آرماتورها و تعداد و فاصله آنها را بررسی نماید.
- مرحله بعدی که باید مورد بررسی قرار دهید ، لقمه گذاری در زیر و همچنین در کنار آرماتورها می باشد.
- سطح بتن باید از نظر تمیزی مورد بررسی قرار بگیرد علاوه بر این تمیزی میلگردها و قالب بتن نیز باید کنترل گردد.
- فاصله های بین محور تا محور ها نیز باید کنترل گردد.
- ابعاد فوندانسیون و همچنین شناژ از دیگر فاکتورهایی است که باید مورد بررسی و کنترل قرار دهیم.
- انکر بولت ها باید قائم باشند. این ویژگی نیز باید قبل از انجام بتن ریزی مورد توجه قرار گیرد.
- فاصله انکر بولت ها نیز باید بررسی شود.
- و در نهایت ، تراز روی بتن نیز باید کنترل شود.
مصالح و تجهیزات مورد نیاز برای انجام بتن ریزی
به منظور انجام فرآیند بتن ریزی ابتدا باید به نوع بتن توجه کنید. زیرا برای انواع مختلف بتن ، نظیر بتن ماده و بتن ساخته شده در محل و غیره ، مصالح و تجهیزات برای بتن ریزی متفاوت می باشد. برای مثال برای بتن ریزی انواع بتن که در محل پروژه ساخته می شود ، شما نیاز به مصالح با کیفیت در محل دارید.
اصلی ترین تجهیزات و مصالح مورد نیاز برای انجام عملیات بتن ریزی:
- در صورت تمایل به ساخت بتن در محل باید مصالح مورد نیاز به اندازه کافی در محل موجود باشد.
- وجود دستگاه بتونیر(میکسر بتن) در محل و بررسی سلامت و کارکرد صحیح آن قبل از انجام عملیات بتن ریزی . تعداد مورد نیاز این دستگاه به نوع پروژه و همچنین توان مالی مجری دارد. برای اجرای بتن به صورت یکپارچه ، حداقل به دو دستگاه بتونیر نیاز است.
- ویبراتور نیز از دیگر دستگاه های الزامی برای انجام عملیات بتن ریزی است.
جداکردن قالب بتن
قالب بتن ابزاری برای شکل دهی به بتن و مواد مشابه است قالب بتن انواع و اقسام مختلفی دارد.و می توان به صورت دائمی و یا موقت از آن استفاده نمود. در انواع موقت قالب بتن، پس از بتن ریزی و سفت شدن بتن ، قالب باید از بتن جدا گردد. برای جداکردن قالب از بتن باید نکاتی را رعایت نماییم. در واقع بتن پس از اینکه بتن ریزی صورت می گیرد ، دارای حالت روان می باشد کمی صبر باید کرد تا بتن به اندازه کافی مقاومت خود را پیدا کند. در واقع سفت شدن بتن به حد کافی موجب می گردد تا بتن بتواند در برابر تنش ها در حد کافی استحکام و مقاومت داشته باشد.
وجود قالب بتن تا زمانی که بتن به مقاومت ایده آل برسد، موجب می شود تا سازه بتواند در برابر فشار ها و تنش های حاصله از بار مرده و یا بار های اجرایی تحمل لازم را داشته باشد. پس از اینکه بتن به اندازه کافی مقاومت پیدا کرد، زمان مناسب برای جداکردن قالب بتن است. زمانی که بتن تا حد لزوم سفت می شود ، در هنگام باز کردن قالب بتن ، با کمی دقت موجب می شود تا آسیبی به بتن وارد نشود.
معمولا به طور میانگین بین 12 الی 24 ساعت زمان مورد نیاز است تا پس از انجام بتن ریزی ، سازه بتنی سفت گردد و بتوان قالب را از آن جدا نمود. بیشتر اوقات قبل از جدا کردن قالب از بتن ، برای اطمینان از مقاومت ایده آل در بتن ، آن را مورد آزمایش قرار می دهند. برای جداکردن قالب بتن باید توجه داشته باشید که نباید به منظور آزاد کردن و شل کردن قالب بتن از سازه از ابزار نوک تیز استفاده نمود برای جدا سازی از ابزاری همچون گوه چوبی استفاده کنید.جدا سازی قالب از بتن از بخش های ساده است.
پمپ بتن
پمپ بتن ، دستگاه انتقال بتن مایع از طریق پمپاژ می باشد. دو نوع پمپ بتن موجود می باشد. اولین نوع پمپ بتن به یک کامیون متصل شده اند و یا واحد های بزرگتر در یک نیمه تریلر می باشند. این نوع پمپ بتن به عنوان پمپ بتن بوم شناخته می گردد، زیرا از یک بازوی رباتیک کنترل از راه دور (به نام BOOM) برای ریختن دقیق بتن استفاده می نمایند. پمپ های بوم در بیشتر پروژه های ساختمانی بزرگ استفاده می گردد زیرا آنها قادر به پمپاژ مقدار زیادی بتن می باشند و این کار موجب صرفه جویی در نیروی کار می گردد. در واقع می توان گفت که پمپ بتن بوم یک جایگزین انقلابی برای پمپ بتن سوار بر کامیون می باشد.
نوع دیگر پمپ بتن ، یا بر روی کامیون سوار است و یا بر روی تریلر ها نصب شده است. به همین دلیل معمولا با عنوان پمپ خطی و یا پمپ بتن سوار بر تریلر شناخته می گردد. این نوع پمپ بتن نیاز به یک شلنگ انتقال بتن فلزی و یا انعطاف پذیر دارند که به طور دستی به مجرای ماشین متصل می گردد. این شلنگ ها به هم متصل می شوند و موجب انتقال بتن به هر کجا که لازم باشد، می شود. پمپ های خطی معمولا نسبت به پمپ بتن بوم حجم بتن کمتری را پمپاژ می نمایند و برای پروژه های کوچکتری مانند استخر، پیاده رو، قسمت های ساخته شده از بتن کوچک در خانه ها و غیره استفاده می گردد.
علاوه بر این دو نوع پمپ برای بتن ، پمپ های بتن نصب شده بر روی ریل و اسکید (لغزنده) نیز وجود دارد. این نوع پمپ های بتن به دلیل اینکه فقط در محل کارهای خاص مانند معادن و تونل ها استفاده می گردند، زیاد رایج نمی باشند.
میکسر بتن
میکسر بتن یا بتونیر به مخزنی اطلاق می گردد که قادر به انتقال بتن در حین چرخش آن می باشد. در واقع میکسر ، بتن را به صورت مخلوط حمل می نمایند و مانع از گیرش آن تا قبل از بتن ریزی می گردد. میکسر بتن در انواع مختلف وجود دارد. به عبارت دیگر ، بتونیر ، مخزنی است که قادر به انجام موارد زیر به طور همزمان می باشد.
- اختلاط ترکیب بتن
- چرخش و چرخاندن بتن
- ممانعت از گیرش بتن تا قبل از اعمال بتن و بتن ریزی
میکسر بتن را می توان بر روی وسایل مختلف سوار نمود. این مخازن را می توان بر روی تریلر ، کامیون و سایر وسایلی که قادر به حمل و جابه جایی هستند ، نصب نمود. بتونیر می تواند به صورت کامیون مخلوط کن باشد و یا به شکل میکسر سیار طراحی گردد.
در برخی از پروژه ها نیز از کامیون مخلوط کن استفاده می کنند. در این موارد بتن در کارخانه بتن تولید و سپس بتن آماده در داخل تریلر مخلوط کن به محل پروژه منتقل می گردد. در این حالت ، میکسر بتن تنها دارای وظیفه همزدن مخلوط تا محل سازه است. به طور کلی ، بتونیر دارای اجزا مختلفی است که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.
اجزا میکسر بتن
- جام بخشی از بتونیر است. در واقع به مخزن دوار در میکسر بتن ، جام گفته می شود.
- در انواع میکسر سیار ، چرخ هایی جهت سهولت در جابه جایی در نظر گرفته شده است.
- پایه از دیگر قسمت های بتونیر سیار می باشد.
- به منظور سهولت ریختن بتن در داخل فرغون ، معمولا انواع میکسر بتن سیار ، دارای یک دسته اهرم بر روی مخزن می باشند.
به منظور دستیابی به یک مخلوط یکنواخت ، باید مواد اولیه بتن را به ترتیب به ترکیب اضافه نمایید. در هنگام تهیه مخلوط ، نباید بار اضافه بر میکسر بتن اضافه کنید. به عبارت دیگر برخی از سنگدانه ها وجود دارند که بسیار سنگین وزن می باشند، در هنگام استفاده از این سنگدانه ها باید ظرفیت اسمی بتن را پنجاه در صد کاهش دهید.
اسپیسر بتن
اسپیسر قطعه ای که در بتن مسلح در بین قالب بتن و میلگردها قرار می گیرد و در واقع یک فاصله دهنده محسوب می گردد. به طور کلی برای حفاظت از بتن در برابر خرابی و عوامل مخرب ، به منظور پوشش میلگرد ها از اسپیسر استفاده می کنند. از جمله کاربرد اسپیسر ها می توان به استفاده از این قطعات در بتن در سازه هایی نظیر دال ها ، دیوار ها ، سد ، تونل و دیگر انواع ساختمان ها و سازه های بتنی اشاره نمود.
اسپیسر ها وزن زیادی ندارند و حمل آنها کار چندان دشواری نمی باشد. بنابراین کارگران می توانند در در مدت زمان کوتاه ، تعداد زیادی از آنها را در محل پروژه جابه جا نمایند. استفاده از اسپیسر در بتن نه تنها کیفیت سازه ها را افزایش می دهد بلکه ، سرعت اجرای عملیات ساختمانی را نیز بالا می برد. بنابراین با استفاده از این قطعه در بتن می توانید سازه ای مستحکم و با کیفیت را در زمان کوتاه تری ایجاد کند.
اسپیسر انواع مختلفی دارد که یکی از پرکاربرد ترین آن اسپیسر پلاستیکی که در ساخت و سازها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد . این نوع اسپیسر ها در بتن در بین میلگرد و قالب بتن قرار می گیرند و فضای بین این دو را پر می کند. کاهش ضخامت بتن موجب کاهش عمر مفید سازه می شود. اسپیسر می تواند از این امر جلوگیری کند. در حقیقت اسپیسر ها موجب می شوند تا پوشش بتنی در حد لزوم باشند.
میلگردهای موجود در بتن مسلح به مرور زمان در اثر عوامل مخرب مختلف نظیر اکسیژن و رطوبت دچار تخریب می گردند. در واقع پوشش بتنی موجود بر روی میلگردها که حذف شود ، میلگردها خرده شده و بتن تخریب می شود. برای جلوگیری از بروز این مشکل ، اسپیسر می تواند گزینه مناسبی باشد زیرا می تواند پوشش بتنی مورد نیاز بر روی میلگرد ها را حفظ کند. به عبارت دیگر اسپیسر باید با میلگرد دارای همخوانی باشد و وظیفه اصلی این قطعه حفظ میلگرد ها در خلال بتن ریزی است.