تورم سالانه و متغیر بودن قیمت مصالح ساختمانی همیشه از دغدغههای معماران و صاحبان پروژه های عمرانی بوده و هست و به همین دلیل پیش از آغاز ساخت یک پروژه به دنبال راهکارهایی برای کم کردن هزینهها هستند. کم کردن هزینهها در اکثر مواقع با انتخاب مصالح درست و یا کمتر کردن زمان ساخت و ساز میسر میشود. تیرچه پیش تنیده یکی از مصالح ساختمانی است که از چندین جهت مقرون به صرفه بوده و باعث کم شدن بسیاری از هزینههای اصلی و جانبی میشود. در این مطلب با آن و نحوه کم شدن هزینهها با استفاده از تیرچه پیش تنیده میپردازیم.
تعریفی بر تیرچه پیش تنیده
قبل از توضیح در مورد خود تیرچه پیش تنیده باید پیش تنیدگی را تعریف کرد. پیش تنیدگی (روشهای پیش تنیدگی) در یک تعریف ساده در واقع اعمال نیرویی در چند جهت و بر روی اجزای یک مصالح صورت میگیرد و هدف از انجام آن دو چیز است؛ اول بالا رفتن مقاومت محصول تولیدی و دوم در هم فرو رفتن و محکم شدن اجزای آن مصالح در یکدیگر.
تیرچههای قدیمی تر گاه در مقابل فشارهای متغیر ساختمان یا سازه دچار خمیدگی و با ترک خوردگی شده و در پی آن با احتمال بالای تخریب رو رو میشوند. در تیرچه پیش تنیده با پیش بینی این مسائل در طی فرایند تولید اجزای تیرچه یعنی فولاد و بتن را طی مراحلی پیش تنیده کرده که بدین روش در نهایت یک تیرچه مقاوم تولید خواهد شد. تیرچه پیش تنیده در مقابل فشارها و بارهای مرده و زنده رفتار بهتر و مقاومت بیشتری از خود نشان میدهد در نتیجه ساختمانی مقاوم و با کیفیت بالا تر تحویل خواهیم گرفت.
علت مقرون به صرفه بودن تیرچه پیش تنیده
تیرچههای پیش تنیده مصالحی سراسر مزایا هستند که یکی از آنها کمک به کم کردن هزینهها و صرفه جویی مالی و زمانی میباشد؛ البته در کنار مزایا معایبی با عنوان گران بودن مواد اولیه و حمل و نقل دشوار بیان میشود ولی در واقع همانها نیز فقط شرایط خاص این تیرچه محسوب شده نه معایب آن؛ گران بودن مواد اولیه هم متوجه کارخانه داران است نه مشتریان چرا که در نهایت قیمت تمام شده برای مشتری و خریدار به صرفه خواهد بود. در اینجا میخواهیم علل این به صرفه بودن تیرچه پیش تنیده را به بحث بگذاریم. تیرچه پیش تنیده یک تیرچه مقرون به صرفه است چون:
- در کارخانه تولید شده و به همین دلیل تولید انبوه در هنگام سفارش دادن و به ویژه درسفارشات بالا تا حد زیادی هزینه نهایی و تمام شده مقرون به صرفهای خواهد داشت
- کار با تیرچه پیش تنیده و قرار دهی آنها در سقف نسبت به تیرچه های قدیمی تر راحتر است و کار با سرعت بیشتری انجام میشود و این سرعت بالا در کار موجب صرفه جوییدر زمان خواهد شد.
- از عوامل دیگری که موجب صرفه جویی در زمان میشود همیشه در دسترس بودن تیرچه پیش تنیده است چرا که این تیرچه همیشه و در هر زمانی قابل سفارش است و اگر در نیمه کار به تیرچه بیشتری احتیاج پیدا شود به راحتی و سرعت قابل سفارش و تهیه است و مانند تیرچه های قدیمی نیازی به صبر کردن برای تولید و آماده سازی ندارد.
- با صرفه جویی در زمان در بسیاری از هزینه ها نیز صرفه جویی خواهد شد. در هر ساخت و سازی مخصوصا پروژه های بزرگ تعدادی ماشین آلات مانند ماشین بتن ریز و یا جرثقیل اجاره مشود ویا داربست های زیادی اجاره میشود که با کوتاه شدن زمان ساخت، زمان اجاره آنها نیز کوتاه میشود.
- در هر ساخت و سازی تعددی نیروی انسانی به کار میرود که علاوه بر دستمزد هزینه هایی مثل بیمه، ایاب و ذهاب و موارد دیگر را نیز شامل میشوند. با کوتاه شدن زمان ساخت این هزینه و خرجکردها نیز کمتر خواهد شد.
- بتن ریزی اصلی تیرچه پیش تنیده در کارخانه و هنگام تولید انجام میشود بنابر این در هنگام ساخت ساز حجم بتن ریزی تا حد قابل توجهی کاهش می یابد که این مسئله یک صرفه جویی بزرگ در کمتر مصرف شدن بتن و مقرون به صرفه بودن تیرچه پیش تنیده است.
- با استفاده از تیرچه پیش تنیده مقاومتی بالا در برابر هزینه ای کمتر در ساختمان خود خواهید داشت و نیازی به خرجهای مضاعف به منظور مقاوم سازی بیشترنخواهید داشت.
- با استفاده از تیرچه پیش تنیده تعداد ستونها کمتر خواهد شد و هر تعداد ستون کمتر یعنی میزان قابل توجهی بتن و فولاد کمتر که هر کدام از آنها هزینه گزافی برای تولید دارد که آن هزینه با استفاده از تیرچه پیش تنیده از بودجه پروژه کسر میشود.
- چنانچه از تیرچه پیش تنیده در ساخت پلها استفاده شود، مقاومت بالای تیرچه و تخریب دیر هنگام تر نیاز به هزینه کردن زود به زود جهت بازسازی و تعمیرات را کمتر خواهد کرد.
راهکاری برای صرفه جویی بیشتر در تولید تیرچه پیش تنیده
با آنکه تیرچه پیش تنیده یک تیرچه تماما اقتصادی است با این حال باز مهندسین این زمینه در پی راهکارهایی برای ارتقای تیرچه و کم کردن میزان بیشتری از هزینه ها هستند. سالهاست در کشورهای آمریکایی و اروپایی تحقیقاتی در دست انجام است که به نتایج قابل توجهی نیز دست پیدا کرده اند. در این تحقیقات برای کاهش دادن هزینه های مواد اولیه طرح بازیافت نخاله های ساختمانی و تهیه بتن لازم برای تولید تیرچه پیش تنیده از این مواد بازیافتی ارائه شد. با انجام این کار هزینه تهیه مواد اولیه تیرچه بسیار کمتر از قبل شده که مستقیما برروی کم شدن هزینه نهایی خود تیرچه پیش تنیده تولیدی نیز تاثیرگذار است و موجب مقرون به صرفه تر شدن آن خواهد شد.
البته این طرح هدف دیگری نیز داشت و آن پاکسازی محیط زیست نیز بود. این هدف دلیلی شد بر همکاری متخصصین محیط زیست و همکاری آنها با مهندسین معماری و عمران. در صورت عملی شدن و به انجام رساندن این طرح علاوه بر آنکه تیرچه پیش تنیده با هزینه کمتری تولید و تهیه آن برای مشتریان و صاحبان پروژه مقرون به صرفه تر خواهد بود، کمک بسیار زیاد و شایانی به پاکسازی محیط زیست از آلودگی های ناشی از نخاله های ساختمانی خواهد شد.